Hijyen belgesi, 2013’te yürürlüğe giren Hijyen Eğitimi Yönetmeliği ile birlikte; başta gıda, su, konaklama ve kişisel bakım hizmetleri olmak üzere pek çok iş kolunda yasal zorunluluk hâline geldi.
Portör muayenesinin kaldırılmasıyla, “belgeyi al, bir daha düşünme” dönemi bitti; artık çalışanların hijyen konusunda eğitimli olduğunu belgelendiren, e-Devlet’ten doğrulanabilen sertifikalar devreye girdi.
2026’ya yaklaşırken işverenlerin ve çalışanların aklındaki soru aynı:
“Hijyen belgesi kimler için zorunlu, kimler için isteğe bağlı?”
Bu yazıda, yönetmeliğin kapsadığı iş kollarını baz alarak; meslek meslek bir “tam liste” çıkaracağız. Unutma: Yazı bilgilendirme amaçlıdır; bağlayıcı yorum için her zaman güncel Resmî Gazete metnini ve yerel idarenin uygulamalarını kontrol etmek gerekir.
Mevzuat Ne Diyor? Zorunluluğun Yasal Temeli
Hijyen Eğitimi Yönetmeliği’ne göre, aşağıdaki iş kollarındaki işyerlerinde hijyen eğitimi almamış ve belgeye sahip olmayan hiç kimse çalıştırılamaz: hijyenegitimi.com.tr+1
-
Gıda üretim ve perakende iş yerleri,
-
İnsani tüketim amaçlı sular ile doğal mineralli suların üretildiği iş yerleri,
-
Kaplıca, hamam, sauna, berber, kuaför, dövme ve piercing yapılan yerler, masaj ve güzellik salonları ve benzeri yerler,
-
Otel, motel, pansiyon ve misafirhane gibi konaklama tesisleri,
-
İnsan bedenine temasın söz konusu olduğu temizlik hizmetlerinin verildiği iş yerleri,
-
Komisyon tarafından hijyen eğitimi verilmesi uygun görülen diğer iş kolları.
Bu liste işyeri düzeyinde tanım yapar. Biz bunu 2026 için, pratikte sahada çalışan meslek adlarına dönüştüreceğiz.
Gıda Sektöründe Hijyen Belgesi Zorunlu Meslekler
Yönetmeliğin ilk ve en geniş alanı, gıda üretim ve perakende iş yerleridir.
Bu başlık altında, 2026 itibarıyla aşağıdaki mesleklerde hijyen belgesi fiilen zorunludur:
Restoran, Lokanta, Kafe ve Fast Food Çalışanları
-
Aşçı ve aşçı yardımcıları
-
Izgaracı, dönerci, lahmacuncu, kebap ustası
-
Mutfak hazırlık personeli (sebze doğrama, sos hazırlama, ön hazırlık ekibi)
-
Garson, komi, servis elemanı
-
Paket servis personeli, motokurye (hazırlanan gıda ile temas eden)
-
Bulaşıkhane personeli (tabak, ekipman ve yüzey temizliğinden sorumlu olanlar)
Bu işletmelerde gıdaya doğrudan veya dolaylı temas eden herkes için hijyen eğitimi zorunlu kabul edilir.
Fırın, Pastane, Börekçi ve Tatlıcılar
-
Fırın ustası, ekmek ustası
-
Pastacı, pasta ustası, şef pastacılar
-
Börek, simit, poğaça, açma üretim personeli
-
Tezgâhtar, vitrinde ürün sunan satış personeli
Hamurun yoğrulduğu, piştiği, şerbetlendiği, vitrinde sunulduğu her noktada mikrobiyolojik risk vardır; bu yüzden tüm personelden hijyen belgesi istenir.
Kasap, Şarküteri ve Et-Tavuk Ürünleri Satışı
-
Kasap ustası ve kalfalar
-
Şarküteri reyonu çalışanları
-
Et doğrama, marinasyon, kıyma çekimi yapan personel
-
Soğuk zincir depolama ve sevkiyat elemanları
Özellikle çiğ et ve tavuk ürünlerinin yanlış saklanması, çapraz bulaşma ve sıcaklık hataları ciddi risk oluşturduğu için bu alanlarda çalışanların hijyen eğitimi kritik önemdedir.
Market ve Bakkal Bünyesindeki Gıda Reyonları
-
Peynir, zeytin, şarküteri tezgâhı çalışanları
-
Manav reyonu çalışanları (açık ürün yıkama, ayıklama yapan)
-
Açıkta satılan kuruyemiş, baharat, şekerleme personeli
Paketli ürün rafını düzenleyen kasiyer için belge tartışmalı olabilir; ancak açık gıda ile doğrudan temas eden personel için hijyen belgesi istenmesi beklenen uygulamadır.
Toplu Yemek, Catering ve Yemekhane Personeli
-
Fabrika yemekhaneleri aşçı ve yardımcıları
-
Okul, yurt, hastane yemekhaneleri personeli
-
Catering şirketlerinde hazırlık, pişirme ve sevkiyat elemanları
-
“Tabldot” usul yemek çıkaran tüm işletmelerin mutfak ve servis ekipleri
Gıda Hijyeni Yönetmeliği ile birlikte toplu tüketim yerlerinde hijyen standartlarına uyum özel olarak vurgulanmış; çalışanlar için hijyen eğitimi zorunluluğu güçlendirilmiştir.
Su ve İçecek Alanında Hijyen Belgesi Zorunlu Meslekler
İkinci ana grup, insani tüketim amaçlı sular ile doğal mineralli suların üretimidir.
Bu kapsamda 2026’da hijyen belgesi istenen başlıca meslekler:
-
Damacana su dolum tesislerinde çalışan operatörler
-
Şişeleme hattı çalışanları, dolum ve kapaklama personeli
-
Filtrasyon, dezenfeksiyon ve kalite kontrol laboratuvarı personeli
-
Depo ve sevkiyat sırasında ürünle temas eden elemanlar
-
Doğal mineralli su ve içme suyu üretim tesislerindeki teknik personel
Su; görünür kirlenme göstermeden de mikroorganizma taşıyabileceği için bu alandaki çalışanların hijyen bilgisi yasal zorunluluk ve toplumsal sorumluluk olarak tanımlanır.
Vücut ile Temas Eden Hizmetler: Kuaför, Berber, Güzellik, Dövme
Hijyen belgesi dendiğinde çoğu kişinin aklına gıda gelse de, yönetmelik özellikle insan bedenine doğrudan temas eden hizmetleri ayrı bir başlıkta toplar: “Kaplıca, hamam, sauna, berber, kuaför, dövme ve piercing yapılan yerler, masaj ve güzellik salonları.”
Bu grupta 2026’da hijyen belgesi zorunlu olan mesleklerden bazıları:
Berber ve Kuaförlük Meslekleri
-
Erkek berberi, kadın kuaförü
-
Saç kesimi, boya, röfle, perma yapan personel
-
Sakal tıraşı, sıcak havlu, ense tıraşı yapan elemanlar
-
Manikür-pedikür yapan personel
Kanama riski olan kesikler, ortak kullanılan makas ve tıraş makineleri bulaşma riskini artırdığı için, bu meslek grubunda hijyen eğitimi yasal zorunluluktur.
Güzellik ve Bakım Hizmetleri
-
Güzellik uzmanları (cilt bakımı, peeling, maske uygulamaları)
-
Epilasyon, ağda, lazer epilasyon personeli
-
Kalıcı makyaj uygulayıcıları
-
Kirpik, kaş dizaynı yapan uzmanlar
Bu işlemlerde de cilt bariyeri zedelenebilir; yanlış sterilizasyon ciddi enfeksiyonlara yol açabilir. Bu nedenle hijyen belgesi bu meslek grubunda hem yasal gereklilik hem de itibar göstergesidir.
Dövme ve Piercing Sanatçıları
-
Tattoo artistleri
-
Piercing uygulayıcıları
-
Stüdyo asistanları (alet hazırlayan, temizleyen personel)
Dövme ve piercing; kan ve vücut sıvılarıyla temas içeren işlemlerdir. Yönetmelik bu işletmeleri açıkça kapsar ve çalışanlardan hijyen eğitimi alınmış olmasını ister.
Masaj, SPA ve Hamam Personeli
-
Masaj terapistleri, spa terapistleri
-
Hamam tellakları, kese-köpük personeli
-
Sauna, buhar odası görevlileri
Bu işletmelerde çalışanlar müşterinin vücuduna doğrudan temas ettikleri için, hem kişisel hijyen hem de kullanılan havlu, peştemal, taş ve ekipmanın sterilizasyonu kritik önemdedir.
Konaklama Sektörü: Otel, Motel, Pansiyon Personeli
Hijyen Eğitimi Yönetmeliği, otel, motel, pansiyon ve misafirhane gibi konaklama tesislerini de kapsar.
Burada özellikle şu meslek gruplarında hijyen belgesi aranmaktadır:
-
Otel mutfak ekibi (aşçı, yardımcılar, bulaşıkhane)
-
Kahvaltı salonu ve restoran servis personeli
-
Oda servisi (room service) elemanları
-
Housekeeping (kat görevlileri, oda temizliği personeli)
-
Otel içindeki SPA, hamam, havuz ve güzellik merkezi çalışanları
-
Çamaşırhane ve tekstil hijyeni ile ilgilenen personel
Resepsiyon gibi doğrudan gıda veya bedenle temas etmeyen pozisyonlarda belge her zaman zorunlu tutulmayabilir; ancak konaklama işletmeleri genellikle riskli alanların tüm personeli için hijyen belgesi talep etmektedir.
Temizlik ve Bakım Hizmetlerinde Hijyen Belgesi
Yönetmelik, “insan bedenine temasın söz konusu olduğu temizlik hizmetleri” ifadesiyle daha geniş bir alanı işaret eder.
Bu kapsamda, 2026’da pek çok ilde aşağıdaki mesleklerde hijyen belgesi talep edildiğini görüyoruz:
-
Hamam ve spa’daki kese, köpük, masaj hizmetleri (yukarıda değindik)
-
Bazı belediyelerin lisans verdiği evde bakım, yaşlı ve hasta bakım hizmeti personeli
-
Özel bakım merkezleri ve rehabilitasyon tesislerinde beden temizliği yapan personel
-
Bazı profesyonel temizlik şirketlerinde, otel odası ve banyosuna giren ekipler
Bu alanlarda zorunluluk; çoğu zaman yerel idarelerin ve ruhsat veren kurumların uygulama kararlarıyla şekilleniyor. Bu yüzden işverenlerin bulundukları il/ilçe belediyesinin ve ilgili müdürlüklerin güncel şartlarını kontrol etmesi gerekiyor.
“Tam Liste”yi Okurken Dikkat: İşyerine Giren Herkes Mi Belge Almalı?
Resmî metin, “bu iş kollarına dahil işyerlerinde belgeye sahip olmayan hiç kimse çalıştırılamaz” diyerek işyeri bazlı bir zorunluluk tanımlar.
Pratikte iyi uygulama şu yöndedir:
-
Gıdaya doğrudan veya dolaylı temas eden herkes,
-
Müşterinin vücuduna temas eden herkes,
-
Banyo, havuz, hamam, sauna gibi ortak alanların temizliğini yapan personel
için hijyen belgesi alınır.
Depo, muhasebe, resepsiyon gibi pozisyonlar gri alandadır; bu pozisyonlarda belge talebi, işletmenin iç prosedürleri ve denetim yaklaşımına göre değişebilir. Uygulamada pek çok işletme, “risk yönetimi” bakış açısıyla, mümkün olduğunca geniş personele hijyen eğitimi aldırmayı tercih ediyor.
İşverenler İçin 2026 Kontrol Listesi
2026’da denetimlerde sorun yaşamamak için işverenlerin şu adımları sistematik hâle getirmesi önerilir: Hijyen Akademi+1
-
İş kolunu netleştir: İşletmen gıda, su, konaklama, kişisel bakım veya temizlik alanlarından hangisine giriyor?
-
Pozisyon analizi yap: Hangi pozisyonlar gıda veya insan bedenine doğrudan/dolaylı temas ediyor? Bu pozisyonların tamamı için hijyen belgesi iste.
-
Belge doğrulamasını standartlaştır: Yeni işe giren herkesin belgesini e-Devlet’ten sorgula; barkodlu çıktı veya PDF kaydet.
-
Tazeleme eğitimleri planla: Yönetmelik süre sınırlaması getirmese de, menü değişikliği, ekipman yenileme ya da yeni şube açılışında kısa tazeleme eğitimleri düzenlemek iyi uygulamadır.
-
Taşeron ve alt işverenleri unutma: Otel içindeki kiralık SPA, kantin, yemekhane gibi alanlarda çalışanların belgelerini de kontrol et; aksi hâlde denetimde sorumluluk yine ana işletmeye dönebilir.
Çalışanlar ve İş Arayanlar İçin Pratik Yol Haritası
Hijyen belgesinin zorunlu olduğu bir meslekte çalışıyorsan veya çalışmak istiyorsan:
-
Bulunduğun ilin iş kollarını incele: Gıda, kuaför, güzellik, konaklama, su, temizlik alanlarından hangisinde çalışacağını netleştir.
-
e-Devlet / e-Yaygın üzerinden kurs ara: Halk Eğitim veya MEB onaylı kurs aramasını yap, uygun tarih ve modülü seç.
-
Yetkili kurumlardan eğitim al: “MEB onaylı” ibaresine ek olarak, belgenin e-Devlet’te göründüğünden emin ol.
-
Belgeni düzenli sakla: e-Devlet’ten aldığın barkodlu PDF’yi hem telefonuna hem e-postana kaydet; iş başvurularında çok işine yarar.
-
İş görüşmesinde avantaj olarak kullan: Hijyen belgesi hazır olan adaylar, özellikle gıda ve konaklama sektöründe ciddi zaman avantajı ile öne çıkar.
Sonuç: 2026’da Hijyen Belgesi Artık Bir “Artı Değer” Değil, Zorunlu Standart
Gıda, su, konaklama, kuaförlük, güzellik, masaj, dövme, hamam ve bedenle temas eden temizlik hizmetleri… Hepsi için ortak nokta aynı:
Hijyen belgesi olmadan çalışmak, hem yasal risk hem de ciddi sağlık riski.
Bu yazıdaki “tam liste”yi, kendi işletmen veya kariyer planın için bir kontrol listesi gibi kullanabilirsin. İşkolun bu alanlardan birine giriyorsa, 2026’ya hijyen belgesi konusunu tamamlamış olarak girmek; hem denetimlerde hem iş başvurularında sana büyük rahatlık sağlayacaktır.
